KAŻDY   MA   PRAWO   DO   MEDIACJI

   W dniu 16 marca 2018; godz. 9.00-12.00., w budynku Urzędu Gminy Mietków odbędzie się dyżur MEDIATORA, z porady którego będzie można skorzystać bezpłatnie.

   Warto więc na tą okoliczność zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat mediacji, jako formy pozasądowego rozwiązywania sporów. Forma ta, pomimo że od wielu lat obecna  w polskim systemie prawa, to jednak do tej pory mało stosowana, niezbyt „obecna” i nieznana większemu gronu społeczeństwa.

Pojęcie mediacji

   W polskim prawie brak ustawowej definicji mediacji. Wiadomym jest natomiast, że uniwersalną i  podstawową potrzebą w ramach systemu prawa i wymiaru sprawiedliwości w kontekście mediacji jest potrzeba godzenia. Ugodowe rozwiązywanie rozmaitych sporów i konfliktów – z udziałem bezstronnego i neutralnego, profesjonalnego pośrednika, jakim powinien być mediator – to istota mediacji i uzasadnienie wzrastającego zainteresowania nią we współczesnych społeczeństwach i prawodawstwach.

   W najprostszym ujęciu: Mediacja to próba doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu na drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale trzeciej osoby, neutralnej wobec stron i ich konfliktu. Tą osobą jest właśnie Mediator, który wspiera przebieg negocjacji, łagodzi powstające napięcia i pomaga – nie narzucając jednak żadnego rozwiązania – w wypracowaniu optymalnego rozwiązania.

Kim jest Mediator

   Mediator jest osobą, która usprawnia komunikację między stronami i pomaga uczestnikom mediacji w wypracowaniu satysfakcjonującego obie strony rozwiązania. Mediator nie jest sędzią ani arbitrem – jego rolą nie jest rozstrzyganie zaistniałego między stronami sporu. Musi zachować neutralność i bezstronność.

W jakim obszarze można zastosować mediację

   Środowiskiem naturalnym do zastosowania mediacji jest sfera stosunków prywatnoprawnych, a w szczególności sprawy cywilne, rodzinne (w tym przede wszystkim okołorozwodowe), gospodarcze.

   Regulacja mediacji w sprawach cywilnych znajduje się przede wszystkim w kodeksie postępowania cywilnego (dalej k.pc.). „Schemat mediacji” przewidziany w przepisach k.p.c. ma charakter uniwersalny i odpowiada potrzebom różnych kategorii spraw cywilnych, w tym spraw gospodarczych czy pracowniczych (pewne nieznaczne odrębności dotyczą spraw rodzinnych). Kodeks nie reguluje szczegółowo tego,  w jaki sposób mediacja ma być prowadzona. Zawiera jedynie pewne ogólne zasady mediacji. Taka koncepcja ma odpowiadać zachowaniu elastycznej i nieformalnej natury mediacji. O tym jak wiele wiąże się z instytucją mediacji, świadczy choćby to, że ustawodawca zdecydował o likwidacji posiedzenia pojednawczego w sprawach rozwodowych, tym samym wskazując stronom, jako właściwą drogę – postępowanie mediacyjne.

   Oprócz stosunków prywatnoprawnych, coraz częstsze i powszechniej znane jest stosowanie mediacji w postępowaniu karnych, tj. pomiędzy ofiarą a sprawcą przestępstwa. Przy zastosowaniu mediacji w prawie karnym, pokrzywdzony aktywnie uczestniczy w podjęciu decyzji o tym, w jaki sposób szkoda zostanie naprawiona. Z punktu widzenia przestępcy mediacja ma charakter reedukacyjny. Przez bezpośredni udział w mediacji i kontakt twarzą w twarz z pokrzywdzonym, sprawca zaczyna rozumieć, że często anonimowa dotąd ofiara został przez niego skrzywdzona, poniosła krzywdę mającą emocjonalny i finansowy wpływ na jej życie. Przestępca ma szansę uzmysłowić sobie skutki swojego czynu, a ofiara może przestać obawiać się zemsty ze strony sprawcy po odbyciu przez niego kary.   Szczególną kategorią spraw o charakterze karnoprawnym w którym mediacja znajduje zastosowanie, są sprawy nieletnich.

   Ograniczone prawa niniejszego artykułu nie pozwalają na wskazanie wszystkich obszarów w którym możliwe jest zastosowanie mediacji. Ale należy tu jeszcze wspomnieć, że obiecującą dziedziną zastosowania mediacji jest sfera działalności administracji publicznej oraz dziedzina rozwiązywania  sporów wynikających ze zbiorowych i indywidualnych stosunków pracy oraz mediacje w sporach społecznych.

Jak to wygląda w praktyce?

   Najpierw musi być konflikt…

   Punktem wyjścia do mediacji jest pojawienie się między ludźmi konfliktu, co w życiu codziennym, zdaje się być normą we wszystkich społecznościach. Najczęściej ludzie sami radzą sobie z rozwiązywaniem sporów, w jakie są uwikłani, w niektórych jednak przypadkach samodzielne rozwiązanie konfliktu okazuje się trudne lub wręcz niemożliwe. Niekiedy dzieje się tak ze względu na towarzyszące sporom ogromne emocje. Czasami narosłe nieporozumienia blokują wzajemną komunikację. W takich sytuacjach szuka się alternatywnych możliwości rozwiązania problemu.  Jedną z tych możliwości jest zaproszenie przez skonfliktowane strony do współpracy mediatora. Są to wówczas mediacje prowadzone na płaszczyźnie prywatnej – mediacje umowne (kontraktowe).

   Może być również tak, że skonfliktowane strony „znalazły” się ze swym problemem już w sądzie. Sędzia podczas prowadzonego postępowania sądowego, oceniając możliwość rozwiązania konfliktu osobiście przez strony –  proponuje stronom skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego. Dobrowolna zgoda stron na takie rozwiązanie, powoduje skierowanie przez Sąd sprawy do mediacji. Wówczas są to mediacje sądowe.

Gdzie szukać mediatora?

   Czy to w przypadku mediacji umownych, czy sądowych  – wyboru Mediatora dokonują strony konfliktu.

   Z tym, że w mediacjach sądowych wyboru mediatora strony muszą dokonać z listy Mediatorów Stałych, która prowadzona jest przy każdym Sądzie Okręgowym przez Prezesa tegoż Sądu. Listy mediatorów są publikowane na stronach internetowych sądów.  Są również udostępniane zainteresowanym osobom w siedzibach sądów. W przypadku niemożności wyboru mediatora przez strony w mediacji sądowej – mediatora wybiera sędzia prowadzący sprawę. W postanowieniu Sądu o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego znajdują się dane wskazanego mediatora oraz okres w jakim postępowanie mediacyjne musi być przeprowadzone (w praktyce od 30 dni do 3 miesięcy). Takie Postanowienie Sąd wysyła do wybranego mediatora z danymi osób, które są w sporze. W tym momencie zaczyna się rola mediatora, który musi skontaktować się ze stronami i ustalić pierwszy termin spotkania.

   W przypadku mediacji umownych strony dokonują wybory według własnego uznania, np.  z list Stałych Mediatorów prowadzonych przez Prezesów Sądów Okręgowych albo z list mediatorów prowadzonych przy różnych ośrodkach mediacyjnych, czy stowarzyszeniach skupiających mediatorów.

   Gdy już strony, czy to w mediacji umownej, czy w mediacji ze skierowania Sądu – pojawią się na spotkaniu – zaczyna się proces mediacji.

   Typowe etapy najczęściej występujące w mediacji, to: otwarcie mediacji, dialog stron, określenie kwestii do rozwiązania, generowanie propozycji rozwiązania sporu, ocena możliwości rozwiązania sporu, zawarcie ugody lub decyzja o jej braku.

   Podczas otwarcia mediator mówi stronom, jaka jest jego rola i rola stron, przedstawia główne zasady mediacji, jej przebieg oraz reguły zachowania się oraz koszty mediacji.

   Ważne jest przedstawienie i wyjaśnienie przez mediatora zasad mediacji. Taką zasadą jest:  dobrowolność mediacji – co oznacza, że każda ze stron przystępuje do niej dobrowolnie i na każdym etapie mediacji może z niej zrezygnować. Równie ważną zasadą jest bezstronność mediatora i jego neutralność w stosunku do sporu. Ważną zasadą jest także poufność mediacji, która obowiązuje mediatora i strony.

   W praktyce jest to cykl spotkań stron z mediatorem – w zależności od złożoności sporu od np. 3 do 5 półtoragodzinnych spotkań, choć nie jest nigdzie uregulowane ile ich ma być i jak długo mają trwać.

   Sukcesem mediacji jest zakończenie jej ugodą. Nie zawsze jednak się to udaje. To w ostateczności od stron zależy, czy ją zawrą i co się w niej znajdzie. Na każdy zapis ugody wszyscy uczestnicy muszą wyrazić zgodę. Mediator natomiast zobowiązany jest, by ugoda była zgodna z prawem, zgodna z zasadami współżycia społecznego oraz wykonalna. Jeśli to mediacje sądowe, to protokół z mediacji wraz z zawartą ugodą jest skierowany przez mediatora do Sądu, i zapisom z ugody Sąd nadaje moc postanowienia sądowego. Również w mediacji umownej, jeśli jest taka potrzeba – strony mogą poprzez skierowanie do Sądu, wnioskować o nadanie zapisom z ugody tytułu orzeczenia sądowego. Najbardziej czytelnym przykładem w tym miejscu jest ugoda zawarta pomiędzy stronami przed mediatorem, a dotycząca wszelkich spraw okołorozwodowych, takich jak: ustalenie alimentów, ustalenie opieki nad dziećmi, ustalenie planu wychowawczego, podział majątku. Ustalenie powyższych kwestii w ugodzie, nawet jeśli nie była to mediacja ze skierowania sądu, tylko umowna (kontraktowa) – pozwala stronom na przedłożenie dokumentu w Sądzie i wnioskowanie o zatwierdzenie i nadanie ugodzie w całości, czy też konkretnym zapisom (np. o wysokości alimentów) – mocy orzeczenia sądowego.

Kto ponosi koszty mediacji?

   W sprawach cywilnych koszty mediacji pokrywają w całości strony.

   W mediacji pozasądowej wysokość kosztów ustalają strony sporu wraz z mediatorem w umowie o mediację. W mediacji  ze skierowania sądu koszty mediacji określone są w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości  w sprawie wysokości wynagrodzenia i podlegających zwrotowi wydatków mediatora w postępowaniu cywilnym. W sprawach karnych i nieletnich koszty mediacji pokrywa Skarb Państwa.

Co daje mediacja?

   Mediacje dają uczestnikom przede wszystkim prawo decydowania o przyjętym rozwiązaniu swojego sporu, a tym samym satysfakcję z przyjętego rozwiązania, czego nie daje rozstrzygnięcie sporu przez Sąd. Mediacje są szybkie (ugoda może być zawarta w trakcie kilku spotkań z krótkim odstępem czasowym) oraz tanie (nie ma potrzeby kosztowych ekspertyz sądowych). Mediacja jest również zdrowsza, bo mniej stresująca niż udział w procesie sądowym. Mediacje również, poprzez osobiste ustalanie zawartych w ugodzie rozwiązań przez uczestników – dają  pewniejsze efekty w stosowaniu w życiu, gdyż strony są bardziej skłonne do realizacji zapisów z ugody, skoro byli współautorami w ich określaniu i podczas mediacji sami je zaproponowali lub wyrazili na nie zgodę. Mediacje pozwalają zachować renomę i wizerunek, szczególnie przy sporach gospodarczych, czy dobre relacje, szczególnie w sprawach rodzinnych.

   Po prostu … warto mediować!

            Marzanna Masternak-Różańska                       Mediator przy Sądzie Okręgowym we Wrocławiu

Urząd Gminy Mietków nie ponosi odpowiedzialności za treść powyższego komunikatu.